- LĀHAINĀ, Hawaiʻi – Kinai ke ahi, malu ma ka hale a hānai ʻai o kekahi kaukani o nā kānaka, ke hoʻomaka nei nā hoalauna a hoaloha i kā lākou palekana ana i kōkua kekahi i kekahi, ke hana ʻoʻoleʻa kēia kaiaūlu hoʻopā ʻia i hoʻokahi pōʻino kauamaha loa ma Maui i kēia wā e ola ana.
- I hala hoʻokahi mahina ma hope o nā ahi i ʻhāʻena i ka makani ikaika ua holo ʻino i Lāhainā, a lawe aku ke ahi i nā mea ola i hānai ai i kēia ʻāina nei. Uē wale nō nā kaiāulu like ʻole, kanikau pū lākou me kā lākou ʻohana a hoʻomaopopo hohonu nei i ka lōʻihi o ka lapaʻau ana.
- Kēlā ahi ke hoʻopuhō ā hoʻopau i kekahi kaukani mau hale ma Lāhaina, haki pū i nā ala wai no nā kaiāulu kokoke i Kula, ā puni o Upcountry Maui. Loli ke kauna kaulana a kauluwela o Lāhainā i he wahi hoʻoaka. Ma Front Street, nā kaʻa hoʻoheʻe i he hau mau puʻu lehu. Lehu nō nā lau ma nā kumu lāʻau kū nei ā mau. Hina ke kula haʻahaʻa o ka Mōʻī Kamehameha III, a nalowale nā mea pāʻani ʻoe, nā pea pāʻani pea ʻoe, nā paikikala ʻoe, a me nā mea pāʻani like ʻole o nā keiki o Lāhainʻa.
- Pau ka hale a ʻoihana o kaukani mau kupa o ka ʻāina. Keu nā mea noho loa o he kaiāulu pilipili me he pohō hoʻokahi, a he hoʻohiki i kēia mua iho a kēia mua aku. Ke mālama kekahi i kekahi o nā hoalauna nei.
Hana ikaika nā laekahi kumu lāʻau, laekahi ʻāina, a me mea ʻaʻa ke mālama i ke kumu lāʻau Banyan o 150 makahiki a kaulana loa. Hehi luna nā hui ʻaʻa o ke kaiaūlu a ka limahana. Hoʻākoakoa lākou i ka wai, mea ʻai, lole, a kapa moe, a mālama kekahi i kekahi. Kūkulu ka hui o Nā ‘Aikāne o Maui Lāhainā Cultural Center kekahi hale peʻa ʻalani kokoke i ka hokele Kāʻanapali a hoʻopiha iā ʻia i nā mea pono ola hāʻawi manawaleʻa ʻia, like he hale ukana nui loa. Ua ʻiʻimi maʻō o ʻelua mau kaikamahine i nā paikala hou a nani, a hiki ke ʻakaʻaka lāua ke holoholo ma Kāʻanapali i kēia pule. Ma hope pono o nā ahi, kūkula nā poʻe mai ka Center kekahi Hale Lawe Leka o Lāhainā no he wā pōkole ma mua o ka neʻe ana i ka hale peʻa ke mālama i ke kaiāulu.
He kuleana kaʻanalike ke pane i he pōʻino. O pilikea ke kumu, he hana hoʻolaulima nō ka palekana ana, a alakaʻi nā kaiāulu me ke kākoʻo o nā kahua like ʻole o ke aupuni, nā hui ʻaʻa, a me nā ʻoihana ponoʻī. Mai ka hoʻomaka, hui pū ka Mokuʻāina o Hawaiʻi a me ke Kalana o Maui me ka Hui Keʻa ʻUlaʻula, me ke kākoʻo mai FEMA a ka Small Business Administration Aupuni a me nā kōkoʻo aupuni a ʻoʻaneʻi ʻē aʻe, ke hana i ka pane a palekana ana. Nui ka alo o ke aupuni, ʻoi aku 1,500 mau poʻe limahana ma Maui a me Oʻahu. Ma ka hoʻolaulima, ka hoʻōla.
Hana pū na hui kūloko, mokuʻāina a aupuni me nā mea alakaʻi hilinaʻi o ke kaiāulu a me nā hale pule ke maopopo kūhohonu i ka moʻolelo a moʻomeheu o Maui. Wehe o kā lākou alakaʻi i ke ala no ka hui palekana ke ʻaelike i ka hana paʻakīkī ma ka ʻāina, a hoʻopili me nā kānaka i he ʻano pono me nā kupa hoʻopā ʻia i ka ahi. Ke hōʻike ʻano, ua loli o FEMA i ka lula ke koi o “hoʻokahi noi no hoʻokahi hale” a ʻae ana kekahi mau poʻe ke noho ma lalo o hoʻokahi kaupoko, ke noi ponoʻī i ke kōkua mai FEMA. E hoʻolauleʻa he mau kahu kanaka maoli i he mau ʻaha pule ke wehe i nā Kauwaena Palekana Pōʻino a pau.
E hānai ʻai i ka Hui Keʻa ʻUlaʻula oi aku i 198,000 mau papa ʻaina, a loʻohia 98,500 mau manawa ke moe kekahi i ka poe, i ka mahina mua o ka pōʻino. Kāhea ka mokuʻāina i ka hui ʻaʻa ke hoʻhonohono i ka hana hale pōpilikia ma Maui no nā poʻe hoʻopā i ka pōʻino, hana ia me ke kōkua kālā mai FEMA. Ke noho nei o 6,500 mau poʻe hoʻopā ʻia i ka pōʻino ma nā hokele a hale hoʻokipa me ke kōkua o ka Hui Keʻa ʻUlaʻula, ka aupuni o Maui, a me FEMA, a hiki lākou ke hoʻolālā ka hoʻi i kā lākou hale ā hale noho lōʻihi ʻē aʻe. Ke holomua nei kēia hana o ka Hui Keʻa ʻUlaʻUla, ke loaʻa mai nei nā ʻohana a me nā mea hoʻokahi i ke mea ʻai, ke kākoʻo palapala, a me hoʻonā i ka naʻau. O kēlā ka ʻano o ka aloha a kākoʻo o nā poʻe o Hawaii i ka ʻohana o Maui.
Kahe mai pū i ke kōkua kālā. I kēia lā, ua ʻae o FEMA a me ka U.S. Small Business Administration ʻoi aku $65 miliona kōkua aupuni no nā mea hoʻopā ʻia ma Maui. Ma loko nēi, $21 miliona o ke kāla kōkua mai FEMA i nā poʻe ponoʻī a me nohona. O ka $21 miliona, ʻae ʻia o $10 miliona i ke kōkua hale, a he $10.8 miliona aʻe ʻae ʻia i ka mea pono ola, like me lole, pono hale, mīkine hale, a me kaʻa. Huipū nā hōʻaiʻē maiSBA no ka pōʻino kokoke i $45 miliona no nā poʻe o Maui ke loaʻa i ka hale ponoʻī, ke hoʻolimalima i ka hale, a me mea ʻoihana. O ka hōʻaiʻē mai SBA aia ke kumu nui loa i ke kālā aupuni no nā poʻe ke palekana i ka hoʻopōʻino.
Aia nā limahana o FEMA ma loko kēlā nalu mua ke hiki i ka moku ke kōkua a kōkua lākou nā nohona ke noi i ke kōkua mai FEMA. I ia lā, ʻoi aku 5,000 mau poʻe ke ʻae nei i ke Kōkua Ponoʻī mai FEMA. E ulu ana i kēlā helu.
Hoʻohāmama ʻekolu mau hale Kauwaena Palekana Pōʻino ma Lāhainā, Makawao a me Kahului ke kōkua i nā mea a pau ke loli kakahi mea waiwai i ke ahi. Hamāma pu Ka Hui Hoʻomua ʻŌiwi Hawaiʻi (Council for Native Hawaiian Advancement) kekahi hale puʻuhoʻomaha ma ka Maui Mall no nā poʻe ʻoi ka makemake ke loaʻa mai i ke kōkua mai nā kānaka maoli kekahi.
Ma nā Kauwaena Palekana Pōʻino a me ka Kauwaena Kōkua ʻOhana, a me ma papa palapala hoʻolaha apuni ka moku, hiki nā mea honona ke loaʻa mai i ka nū hou nui i kā lākou hōʻala mai ana— ʻōlelo kekahi ua like ka nui o ka wai a ʻai o ka nū hou ma hope o ka hoʻpōʻino. Ke loaʻa i ka nū hou, hiki nā poʻe ke hoʻomaka i ka hana ke loaʻa hou mai i kā lākou ola.
Me a ʻalo ʻē aʻe, ke hoʻi nei i ka ʻuila a me wai i Lāhainā a me ā puni o Upcountry Maui. Ua lawe i ka uila no he wā pokole O ka U.S. Army Corps of Engineers i nā wahi pohō i ka ahi, ke hana hou nei kā lākou hale hana uila. He hōʻailona mōakaaka o ka holomua ʻana nō ka hoʻi ana i ka uila. Ke hoʻomaka nei o Ka Hui Aupuni Mālama i ka Hōnua (Environmental Protection Agency) ke hoʻomaopopo nei a lawe aku i nā mea makaʻuloa ma nā wahi ʻāina hoʻopā i ka ahi. Ke hoʻolaulima nei nā mākaʻi o Maui me ka mokuʻāina a me nā mea o ke Corps of Engineers ke mālama i ka lawe aku ana kūʻola a makaʻala, he kaʻi pono loa ke palekana aʻe.
Ma loko o kēia ʻāina paʻu ahi, he ao ʻalohi: ʻelua mau kaikamahine holo i paikikala hou a kāholo māmā. He leo ʻakaʻaka, he haʻina hoʻolono: eia ka ʻohana nō.