A Month after the Devastating Wildfires, Maui ʻOhana Are Rebuilding Together
LĀHAINĀ, Hawaiʻi – Ita ta naiddep ti gil-ayab ken natalged ti pagtaengan ken pannakataraon dagiti rinibu a tattao, ita ta inaramid dagiti kaarruba ken gagayyem ti umuna nga addang ti panagimbagda babaen ti panagtitinnulongda, daytoy nadadael a komunidad ket agtartrabaho a sipipinget tapno makabangon manipud iti kadaksan a didigra tapno madungpar ni Maui iti tungpal biag.
Makabulanen sipud idi nagngaretnget dagiti uram iti kabakiran a pinatibker ti angin idi Agosto 8 iti Lāhainā, a di mangidumduma a nangkettel kadagiti biag a nataraken ditoy. Agladladingit dagiti komunidad iti pannakapukawda, agladladingitda a kadua dagiti ay-ayatenda ken umayda iti naun-uneg a pannakaawat a kasapulan ti panawen ti pannakaagas.
Dagiti isu met laeng nga uram ket nangdadael wenno nakaro a nangdadael kadagiti rinibu nga estruktura idiay Lāhainā ken nangtukkol ti suplay ti danum para kadagiti komunidad ti Upcountry iti aglawlaw ti Kula. Pinagbalin dagiti gil-ayab ti namaris, historiko nga ili ti Lāhainā nga anniniwan ti dati a bagina. Nagbalin a narunaw a hulk dagiti nauram a kotse iti Front Street. Nagbitbitin dagiti nagkankanta a bulong kadagiti kayo a nakatakder pay laeng. Natnag ti King Kamehameha III Elementary School, ket napukaw dagiti ubbing ti Lāhainā dagiti ay-ayamda, dagiti teddy bear-da, dagiti bisikleta ken ay-ayamda.
Rinibu nga umili ti napukawan iti pagtaengan ken pagbiagda. Ngem ti nabati iti Lāhainā ket ti nairut a komunidad a makibingbingay iti kolektibo a pannakapukaw ken panagkumit iti masakbayan. Tultulongan dagiti kaarruba dagiti kaarruba.
Nagtrabaho dagiti arborista, landscaper ken boluntario ti Maui tapno maisalakan ti nalatak a 150 ti tawenna a banyan tree ti ili. Simrek dagiti grupo ti komunidad tapno makatulongda. Nagurnongda iti danum, taraon, kawes ken kubrekama, ken nangasikasoda iti tunggal maysa. Nangipasdek ti Nā ‘Aikāne o Maui Lāhainā Cultural Center iti kahel a tolda iti asideg dagiti resort ti Kāʻanapali ket pinunnona dayta kadagiti naidonar a tagilako a gatad ti maysa a department store. Dayta’t nakasarak ti dua a babassit a babbalasitang kadagiti nasileng, baro a bisikleta ken rason nga agkikinnita bayat ti panagluganda iti aglawlaw ti Kāʻanapali ita a lawas. Kalpasan a mismo dagiti uram, temporario a nangipasdek dagiti empleado manipud iti sentro iti Lāhainā Post Office sakbay nga immakar iti tolda tapno agserbida iti komunidad.
Ti panagresponde iti didigra ket maysa a nabingbingay a kuleana. Daytoy ket maysa a panagtitinnulong a panagregget a nagtaud manipud iti krisis, nga indauluan dagiti komunidad babaen ti suporta ti amin a lebel ti gobierno, nonprofits ken pribado a kompania. Manipud idi damo, nakitinnulong ti Estado ti Hawaiʻi ken Maui County iti American Red Cross, a sinuportaran ti FEMA, ti U.S. Small Business Administration ken dadduma pay a pederal ken lokal a kasosyo, tapno imaneharda ti sungbat ken panagregget a mangpaimbag. Ti pederal a kaadda ket naipangpangruna, nga addaan kadagiti nasurok a 1,500 a tattao idiay Maui ken Oʻahu. Ti panagtitinnulong kas maysa nga ʻohana ket makaagas.
Dagiti lokal, estado ken pederal nga ahensia ket makipagtrabtrabaho met kadagiti mapagtalkan a lokal a lider ti komunidad ken dagiti organisasion a naibatay iti pammati a makaawat, iti nauneg, iti pakasaritaan ken kultura ti Maui. Ti panangiwanwanda ket mangpabalin kadagiti grupo ti panagimbag a mangtaming kadagiti karit iti daga ken makikonektar kadagiti nakalasat iti wagas a makaaweng iti komunidad. Kas pagarigan, binaliwan ti FEMA ti kasapulanna a “maysa nga aplikasion iti tunggal pagtaengan” ken palubosanna ti adu a tattao, a masansan nga agnanaed iti sirok ti maysa nga atep ti pamilia idiay Lāhainā, nga agaplikar a saggaysa para iti tulong ti FEMA. Mangisayangkat dagiti katutubo a Hawaiian cultural practitioners kadagiti seremonia ti bendision para iti pannakalukat ti tunggal disaster recovery center.
Nasurok a 198,000 a taraon ti nangipaay ti Red Cross ken nangsangaili iti dandani 98,500 a panagrabii iti umuna a bulan ti didigra. Ti estado ket tinapikna ti humanitarian group tapno makikoordinar ti emerhensia a balay iti Maui County para kadagiti nakalasat iti didigra, maysa a panagregget a pinunduan ti FEMA. Babaen ti Red Cross, Maui County ken FEMA, nasurok nga 6,500 a nakalasat ti agnanaed itan kadagiti hotel ken timeshare properties a pakaaramidanda kadagiti plano nga agsubli kadagiti pagtaenganda wenno dadduma pay a mas permanente a pagtaengan. Agtultuloy ti natibker a panagregget ti Red Cross, nga umaw-awat dagiti pamilia ken indibidual iti taraon, casework ken emosional a suporta. Kasta ti panangaywan ken panangsuporta dagiti taga Hawaiʻi kadagiti Maui ʻohana.
Nagayus metten ti pinansial a suporta. Agingga ita, inaprobaran ti FEMA ken ti U.S. Small Business Administration ti nasurok a $65 milion a pederal a tulong para kadagiti nakalasat iti Maui. Karaman iti dayta a dagup ti $21 milion a tulong ti FEMA a naaprobaran para kadagiti indibidual ken sangakabbalayan. Iti $21 milion, $10 milion ti naaprobaran para iti tulong iti balay ken $10.8 milion pay ti naaprobaran para kadagiti nasken a kas iti kawes, muebles, appliances ken kotse. Dagiti pautang iti didigra ti SBA ket agdagup iti dandani $45 milion para kadagiti agtagikua iti pagtaengan, agpapaabang ken negosio ti Maui. Dagiti pautang ti SBA ti kadakkelan a gubuayan ti pederal a pondo ti panagsubli iti didigra para kadagiti nakalasat.
Dagiti espesialista ti FEMA a paset ti damo a dalluyon dagiti responders a simmangpet iti isla ti timmulong kadagiti umili nga agaplikar iti tulong ti FEMA. Agingga ita, nasurok a 5,000 a nakalasat ti naaprobaran para iti Tulong ti Indibidual ti FEMA. Agtultuloy nga umadu dayta a bilang.
Tallo a disaster recovery centers ti silulukat idiay Lāhainā, Makawao ken Kahului tapno matulongan amin a napukaw ti maysa a banag a nasken kadagiti uram. Linuktan met ti Konseho para iti Panagrang-ay dagiti Katutubo a Hawaii ti disaster relief center iti Maui Mall para kadagiti nakalasat a kaykayatda ti umawat iti tulong manipud kadagiti dadduma a Katutubo nga Hawaiian.
Kadagiti disaster recovery centers ken Sentro ti Tulong ti Pamilia, . kadagiti bulletin board iti aglawlaw ti isla ken iti intero a media, makagun-od dagiti umili iti impormasion a kritikal iti panagimbagda – impormasion a kuna ti dadduma a napateg a kas iti taraon ken danum kalpasan ti dakkel a didigra. Tulonganna dagiti nakalasat a mangaramid kadagita nga umuna nga addang tapno maisubli ti biagda iti urnos.
Iti sabali a sango, maisubli ti bileg ken danum idiay Lāhainā ken ti rehion ti Upcountry ti Maui. Ti U.S. Army Corps of Engineers, a nangipaay iti temporario a koriente kadagiti lugar a nadadael gapu iti uram, rinugianna pay ketdi nga i-redeploy dagiti generator-na. Nalawag a pagilasinan dayta ti masukatan nga irarang-ay bayat a maisubli ti bileg. Rinugian ti U.S Environmental Protection Agency a mailasin ken ikkaten dagiti napeggad a material manipud kadagiti sanikua a nadungpar ti gil-ayab. Nasinged ti pannakipagtrabaho dagiti opisial ti Maui County iti estado ken ti Corps of Engineers tapno maimanehar ti natalged ken naannad a pannakaikkat dagiti rugit, maysa a kasapulan nga addang nga agturong iti panagimbag.
Iti tengnga ti nadapo a buya ti daga, agkir-in ti lawag: dua a babassit a babbalasitang a nakasugat kadagiti nasileng a baro a bisikleta a naparpartak ken naparpartak ti panagpedalda. Iti katawada, mangngegmo daytoy: `Ohana ket Pamilia.