'E a'u atu 'a e ngaahi tokoni mei he pule'anga fakataha moe ngaahi tokoni 'a e FEMA ki he pa'anga 'oku fe'unga moe 3 piliona 'a hono lahi ki he kau fakaakeake mei he vela 'o Maui ʻOku kau heni ha ngaahi ngaue fakafaifekau ʻe $1.3 billion tupu ʻi he ngaahi ngaue fakafaifekau ke toʻo ʻa e veve mo e fakaʻauha, nofoʻanga fakataimi, langa ʻo e ako, mo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi fokotuʻutuʻu.
Ko e ngaahi tokoni fakafoʻituitui 'a e FEMA mo e ngaahi polokalama tokoni ki he kakai ʻoku nau poupouʻi e ngaahi ngaue fakakolo ʻoku fakatefito ʻi he fakaakeake taimi loloa. Ko e konga ʻo e tukupa hokohoko ʻa FEMA ki Maui ne, ʻe fakangaueʻi ʻa e tauʻataina ke fili ʻo laka hake ʻi he kau ngaue ʻe toko 120 ke poupouʻi ha ʻofisi fakaakeake foʻou ne toki fokotuʻu ki he vahefonua Maui ne ke tataki e ngaahi ngaue.
Tokoni Fakafoʻituituí
ʻI he ʻaho ko ia, kuo fakangofua ʻe FEMA ʻa e $56.1 million ke tokoni ki he kakai ʻe toko 7,141 ke nau fakaakeake ʻi he polokalama tokoni fakafoʻituitui, kau ai ʻa e $33.8 million ki he tokoni ki he nofoʻanga pea laka hake ʻi he $22.2 million ki he ngaahi fie maʻu kehe ʻoku totongi fakahangatonu ki he kau hao moʻui.
Tokoni 'a e FEMA ki he Ngaahi Nofo'anga Totongi
ʻOku ʻomi fakahangatonu ʻe he polokalama tokoni totongi ʻa e FEMA ha paʻanga ki he kau hao moʻui ke kumi honau nofoʻanga fakataimi. ʻOku laungeau ha ngaahi famili ʻoku nau fakaʻaongaʻi ʻa e polokalama tokoni totongi. Kuo laka hake ʻi he $37.3 million kuo fakangofua ki ha tokoni totongi mei FEMA:
Tokoni Hangatonu Ki he Ngaahi Nofo'anga
ʻOku maʻu ʻe he ngaahi polokalama tokoni fakahangatonu ʻa e FEMA ki he nofoʻanga ha nofoʻanga fakataimi maʻa e ngaahi famili ʻoku feʻunga:
- 'I lalo 'i he polokalama Direct Lease 'oku 'ai'i 'a e ngaahi 'uiniti 'o e FEMA, 'oku fokotu'u 'e he FEMA ha ngaahi kolo nofo'anga ke ngaue'aki 'e he kau hao mo'ui. ʻOku tuku atu ʻa e ngaahi ʻiuniti ko 'eni 'o a'u ki he mahina ʻe 18 pe a'u ki Fepueli 2025.
- Kuo laka hake ʻi he $295 million kuo fakaʻaongaʻi ki he polokalama lisi fakahangatonu. ʻI he polokalama ko ʻeni, kuo tokoniʻi ai ʻe FEMA ha ngaahi famili ʻe 1,200 tupu ke maʻu ha nofoʻanga fakataimi.
- ʻOku fakataimi-tepileʻi ke fakakakato ha feituʻu nofoʻanga ʻo e kulupu ʻi Kilohana ʻi Maui ne ʻi ʻOkatopa 2024. ʻE ʻi he saiti ko ʻeni ha ngaahi ʻiuniti ʻe 169 ke fakaʻaongaʻi ki he nofoʻanga fakataimi.
- ʻOku fakahoko ʻa e palani ki hono ngaohi 'o e ngaahi ʻiuniti ʻo e nofoʻanga ʻi he ngaahi koloa fakatautaha. ʻE fakaʻata ʻe he ngaahi ʻiuniti manufactured ʻo e fale nofoʻanga ʻa e kau ke nau nofo ʻi heʻenau koloa lolotonga hono fai ha ngaahi monomono ki honau ʻapi ne maumau.
Ngaahi tokoni FEMA kehe ʻoku fakapaʻanga ʻe he kakai Maui ne:
- ʻOku laka hake ʻi he $5 million ʻa e faleʻi ki he faingataʻa.
- ʻOku laka hake ʻi he $17 million naʻe ʻomi ki hono tokangaʻi ʻo e meʻa fakatuʻutamaki.
- Naʻe laka hake ʻi he $12 million ʻa e tokoni ki he taʻe maʻu ngaue.
- ʻOku laka hake ʻi he $5,000 ʻa e ngaahi tokoni fakalao ki he fakatamaki.
Tokoni ki he kakai & fokotuʻutuʻu mahuʻinga 'a e FEMA
- ʻOku ʻomi ʻe he polokalama tokoni ʻa e FEMA ki he kakai ha paʻanga ki he Siteiti, fakamatakali, fakavahefonua mo e ngaahi puleʻanga fakalotofonua pea mo ha faʻahinga tupu fakafoʻituitui ʻoku ʻikai tupu koeʻuhi ke lava ʻa e tukui kolo ʻo tali vave mo fakaakeake mei he ngaahi fakatamaki lalahi pe ngaahi meʻa fakatuʻupakee. Ko hono fakakatoa, kuo haʻisia ʻa FEMA ʻo laka hake ʻi he $700 million ʻi he polokalama tokoni ki he kakai.
- Ko hono fakakatoa, kuo haʻisia ʻa FEMA ʻo laka hake ʻi he $473.5 million ʻi he polokalama tokoni ki he kakai. ʻOku fakakakato ʻa e ngaue ni ʻi he hili pe ha fakatamaki ke fakahaofi e moʻui, maluʻi e moʻui lelei mo e malu ʻa e kakai, maluʻi e koloa kuo fakaleleiʻi pe toʻo pe fakasiʻisiʻi ha fakamanamana ʻo ha maumau lahi ange.
- Ko hono fakakatoa, kuo haʻisia ʻa FEMA ʻo laka hake ʻi he $107 million ʻi he polokalama tokoni ki he kakai. Ko e ngaue ko ʻeni ko hono toe fakafoki mai ia ʻo e ngaahi fale maumau ʻo e fakatamaki, ngaahi fale ʻo e kakai pea mo e ngaahi fale ʻo ha Nonprofits fakatautaha pau.
- Naʻe ʻomi ʻe FEMA ha meimei $78 million ʻo fakafou ʻi he ngaahi ngaue fakafaifekau ke langa ha ʻapiako fakataimi maʻa e Tuʻi ko Kamehameha III. Naʻe maumau ʻa e ʻapiako ʻi he vela Lahaina pea naʻe ʻikai lava ke fakaleleiʻi. Naʻe vahe ʻa e ngaue ni ki he USACE ʻi ha ʻaho ʻe 95 ke fakakakato. 'Oku kau 'i he fale nofo'anga ko 'eni 'a e:
- Fale 'e 38
- 'Ea mokomoko 'a e lokiako kotoa.
- Lokiako 'e 30 'e lava ke hao atu kiai 'a e toko 650.
Fakama'a e veve
ʻI ʻAokosi ʻo e 2023, naʻe vahe ai ʻe FEMA misiona ʻa e USACE ke ne toʻo ʻa e veve ʻi he ngaahi koloa ʻoku feʻunga. ʻI he kamataʻanga, naʻe fakafuofuaʻi ʻe he USACE ʻe fie maʻu ha taʻu ʻe taha mei he taimi naʻe kamata ai ʻa e ngaue ki hono toʻo ʻo e veve; kuo mahulu hake ia ʻi he meʻa kotoa pe ʻoku ʻamanaki ki ai ʻi he taimi-tepile. ʻE fakakakato ʻa e konga lahi ʻo e veve ʻi he ʻaho 2024 ʻo Tisema; ʻOku fie maʻu ke fakakakato ʻa e ngaahi ngaue ki hono toʻo ʻo e veve ʻi he ʻaho 2025 ʻo Sanuali.
- Kuo fakaʻata ʻe he USACE ʻa e 98% ʻo e ngaahi feituʻu nofoʻanga (1,374 mei he 1,399), ʻo fakaʻata ai ʻa e kau maʻu koloa ke nau kamata hono toe langa.
- Kuo fakaʻata ʻe he USACE ʻa e 42% ʻo e ngaahi meʻa fakakomesiale (76 mei he 159), ʻo fakaʻata ai ʻa e ngaahi pisinisi ke nau palani ki he kahaʻu.
Fakama'a e veve mavahe
- Na'e fakaʻauha ʻa e ngaahi vaka ʻe 98 mei he taulanga 'e he U.S Coast Guard (fakakakato ʻa e ngaue fakafaifekau ʻi Tisema 2023).
- 3,080 kuo toʻo e ngaahi meʻalele ne maumau vela mei he feituʻu vela pea fakaʻauha totonu.
- Fekauʻaki mo e maluʻi ʻo e ʻatakai ʻo e ʻIunaiteti Siteiti ko e tauʻataina ke fili, naʻe fakakakato ʻa e fakaʻauha ʻo e famili fakatuʻutamaki ʻi Tisema 2023.
- Naʻe faʻufaʻu ʻe he Powerwall ʻa e ngaahi founga fakaʻauha ʻo e puha ʻuhila ke ʻomi mo fakaʻauha ʻa e meʻalele ʻuhila mo e puha ʻuhila. ʻE maʻu ʻa e ngaahi founga ko ʻeni ke fakaʻaongaʻi ʻi he ngaahi meʻa vela ʻi he kahaʻu.
- Naʻe fakakakato ʻe he EPA ʻa e founga hono siviʻi, sivi, fakaʻataʻata, mo e ngaahi founga maumau ʻo e vai mo e sewer ʻi Lahaina ʻi he ʻaho 17 ʻo Siulai 2024, ʻo fakaʻataʻata ʻa e hala ki he vahefonua Maui ne ke fai ʻa e ngaahi monomono ʻoku fie maʻu ki he ngaahi polokalama ko ʻeni.
Tokoni makehe ʻa e fetulolo:
- Talu mei he ʻaho 8 ʻo ʻAokosi, mo hono poupouʻi ʻe he kau ngaue FEMA ʻe toko 350 ʻa e tafa fakatuʻutamaki ko ʻeni.
- Kuo fakangofua ʻe he pule pisinisi iki ʻa e U.S. ʻo laka hake ʻi he $396 miliona ʻi he ngaahi no ʻa e fetulolo ki he ngaahi pisinisi Hawaiʻi, Nonprofits mo e kakai ne uesia 'i he vela 'i Maui. ʻOku kau ai ha pa'anga 'oku laka ʻi he $151.2 miliona ki he ngaahi pisinisi pea laka hake ʻi he $244.7 miliona ki he kau ma'u 'api mo e renters ke tokoniʻi kinautolu ke toe langa mo fakaakeake mei he fakatamaki.
Ngaahi Fetu'utaki 'Uluaki
- ʻI he kamataʻanga, naʻe malu ʻa FEMA mo e kolosi kula ʻa ʻAmelika ʻo laka hake ʻi he toko 8,000 ʻi he sheltering fakatuʻupakee.
- Naʻe laka hake ʻi he houa kai ʻe 1.5 million naʻe fai ʻi he polokalama maʻu meʻatokoni FEMA fakapaʻanga ʻi he ngaahi feituʻu ʻo e hotele ki he meʻa fakatuʻupakee.
- Naʻe toe poupouʻi foki ʻe FEMA ʻa e sheltering ʻi he ngaahi hotele ʻo laka hake ʻi he mahina ʻe 11 ʻi he taimi naʻe maʻu ai ʻe he fakatamaki ha ngaahi fili ki he nofoʻanga.
- Naʻe ʻi ai ha ngaahi ʻaʻahi fakakatoa ʻe 52,132, kau ai ʻa e toutou ʻaʻahi, ki he ngaahi senita ki he fakaakeake mei he fakatamaki, ʻa ia ʻe lava ke ngaue fakahangatonu ai ʻa e kakai mo FEMA mo e kau ngaue fakapuleʻanga kehe ke vakaiʻi ʻenau ngaahi fie maʻu, lesisita ke maʻu ha tokoni, maʻu ha tokoni ki he tokotaha, pea fetuʻutaki mo e ngaahi kautaha tauʻataina ke maʻu ha tokoni lahi ange.
Ki he ngaahi fakamatala fakamuimuitaha fekauʻaki mo e ngaahi ngāue fakaakeake meí he vela vao ʻi Mauí, vakai ki he mauicounty.gov, mauirecovers.org, fema.gov/disaster/4724 moe Hawaii Wildfires - YouTube. Muimui ʻi he FEMA ʻi he mītia sōsialé: @FEMARegion9 mo e facebook.com/fema. 'E toe ma'u atu 'a e ngaahi tokoni ki he fakatamaki mo ha ngaahi fakamatala fakaikiiki ange 'i hano download 'a e ngaahi tohi kole tokoni mei he sba.gov/hawaii-wildfires.